We hadden voor deze Dubbelpunt een gesprek met niet één, maar twee Superhiro’s: Els en Ina. Zij werken als API bij de Chiro. Denk je nu ‘huh, API’? Lees dan zeker verder. Wij laten Els en Ina zelf aan het woord over hoe het Aanspreekpunt Integriteit je kan helpen. 

Door Hannelore

Dubbelpunt: Hallo, kunnen jullie je kort even voorstellen? 
Ina: Ik ben Ina. Ik ben al van mijn zes jaar bij de Chiro. Na mijn tijd als lid ben ik leiding en groepsleiding geweest. Daarna hielp ik als vrijwilliger, en nu al twee jaar als beroepskracht, mee in het team van Chirojeugd Vlaanderen. Ik ben ook een Aanspreekpunt Integriteit en dat is bij mij voortgevloeid uit mijn vorige job, waar ik al wat ervaring opdeed met moeilijke gesprekken en lastige onderwerpen. Zo was deze job bij de Chiro een uitdaging die mij wel aansprak. 
Els: Ik ben Els, ik werk al een tijdje bij de Chiro. Je zou kunnen zeggen dat ik al een API was voordat het team bestond. Ik ben nationaal proost en sta eerste plaats groepen bij tijdens moeilijke momenten, bijvoorbeeld een overlijden in een Chirogroep. Dat kan dan iemand van de leiding of de leden zijn, maar ook een ouder of iemand uit de kookploeg, waardoor het toch impact heeft op de groep. Op die momenten kan een groep naar de Chiro bellen voor ondersteuning. Tijdens mijn carrière zijn er naast crisisbegeleidingen bij overlijdens ook meer begeleidingen gekomen rond integriteit, zoals grensoverschrijdend gedrag. 

Dubbelpunt: Wat kunnen we verstaan onder het Aanspreekpunt Integriteit? 
Els: Strikt genomen is API er gekomen om te helpen bij pesten, geweld en grensoverschrijdend gedrag. Dat is zo afgesproken binnen het jeugdwerk. Daarnaast werken we als API in de Chiro rond psychisch welzijn en welbevinden binnen een groep en ook rond overlijdens of overlijdens door zelfdoding. Bij de Chiro zitten al die zaken dus geclusterd in een werkgroep van een aantal collega’s.

“Afhankelijk van de situatie ondernemen we zelf actie of verwijzen we door”

Dubbelpunt: Hoe gaan jullie te werk als jullie een vraag of melding binnenkrijgen? 
Els: Eerst bekijken we of we weten van waar de groep is en of het gewest, het verbond of de regionale collega op de hoogte zijn. Zij kennen de groep waarschijnlijk beter of hebben al een band met de groep. Als ouders of leiding specifiek onze hulp wensen, omdat ze bijvoorbeeld niet zo’n goede band hebben met het verbond of gewest, of als het echt gaat om een acuut voorval, dan bekijken we binnen het team wie er beschikbaar is of wie vertrouwd is met het thema. Iemand van ons beantwoordt dan de melding en neemt contact op met degene die ons contacteerde. Het is vooral belangrijk om te horen hoe de situatie in grote lijnen in elkaar zit zodat we op de hoogte zijn van de sfeer in de groep. Ook willen we weten of er op dat moment nog een acuut risico is, bijvoorbeeld als het gaat over pesten. Nadien helpen we verder op maat. Meestal zijn er enkele telefoongesprekken en geven we informatie mee die de groep nodig heeft. Er kan ook coaching geboden worden zodat je weet hoe je binnen je afdeling of leidingskring verder kan. Om het bij het voorval van pesten te houden, kunnen we bijvoorbeeld methodieken aanreiken die helpen om het verschil tussen pesten en plagen te herkennen. Verder gaan we soms langs om een gesprek te voeren met de groepsleiding of met de hele ploeg, afhankelijk van wat er precies gebeurd is en op wie het voorval een impact heeft. 
Ina: Ik denk dat het voor ons ook een afweging is om enerzijds onze andere collega’s te ondersteunen als zij het zien zitten om een melding op te nemen en anderzijds ook samen te werken of over te nemen als we voelen dat we veiligheid moeten garanderen. Ik denk dat wij ook een aanspreekpunt zijn om samen na te denken, want wij weten ook niet alles en elke situatie is anders. We willen altijd samen nadenken over hoe we het beste kunnen helpen. Dat kan bij een Chirogroep zijn, bij een collega die een klank wel of niet ziet zitten, of bij degene die ons aanspreekt, want dat kan zelfs een ouder zijn. 

Dubbelpunt: Dat is ook meteen onze volgende vraag: voor wie zijn jullie er? 
In koor: Iedereen. 
Ina: Afhankelijk van wie er belt en wat de situatie is, bekijken we waar dat het beste kan landen. Wij zijn zelf geen hulpverleners, maar zoeken wel altijd waar de groep terechtkan. Soms kan dat effectief bij ons zijn, omdat wij goed zicht hebben op de Chirovisie en hoe een groep daarmee om kan gaan. Als we voelen dat wij niet de juiste personen zijn om te helpen, dan zullen we doorverwijzen. Maar heel vaak gaan wij wel in gesprek en bieden wij coaching aan om het probleem aan te pakken. We zijn uiteraard ook gewoon een luisterend oor als er iemand anoniem belt, ook voor ouders.
Els: Als het echt ingewikkeld wordt, of als er betrokken partijen echt tegenover elkaar staan, worden we soms gevraagd als ‘neutrale moderator’. Wat daarbij belangrijk is, is dat we nooit helemaal neutraal zijn. Uiteraard wel in de zin dat we alle partijen aan het woord willen laten, maar anderzijds is ons doel dat de Chirogroep het zo goed mogelijk heeft. Op momenten waarop een ouder of iemand van de leidingsploeg onrealistische zaken verwacht, moeten we toch afspraken maken waar niet iedereen superblij mee is. We kijken dan toch altijd vanuit het perspectief van de werking van de groep.

Dubbelpunt: Je kan dus ook anoniem bij jullie terecht? 
Els: Ja, dat kan sowieso. Als er een vraag of probleem binnenkomt, stellen we wel altijd intern een dossier op om het zelf goed te kunnen opvolgen. Er zijn daarbij uiteraard vertrouwelijke dossiers die enkel wij, de API’s of de coördinatoren, kunnen bekijken. Ook al worden er nog andere beroepskrachten of verbondsmedewerkers bij betrokken om te helpen, we gaan altijd discreet om met een klank.

Dubbelpunt: Wat voor klanken krijgen jullie zoal binnen? 
Ina: Dat kan heel uiteenlopend zijn. Vaak gaat het om een ‘onhandigheid’, als ik dat zo mag zeggen, waarover verschillende partijen in een leidingsploeg wel inzicht hebben, maar waarover er ook open gepraat moet worden. En dan zijn wij er om hen daarbij te helpen. Jammer genoeg gaat het soms ook over steviger klanken. 
Els: Het is vooral belangrijk dat die ‘onhandigheden’ niet ontploffen of gaan escaleren, want vaak gaat het niet om iemand met slechte bedoelingen. Als het bijvoorbeeld gaat over een koppeltje in de Chiro, is het voor ons vooral van belang of zij en de groep op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Wij gaan niet zeggen dat je niet verliefd mag worden, maar kijken wel naar wat dat teweegbrengt in de groep. Het is ook goed om over bepaalde zaken te discussiëren zoals ‘wat als er een koppel is bij de aspiranten en een van beiden wordt leiding?’. 
Bij grensoverschrijdend gedrag gaat het soms wel om strafbare feiten waarbij de politie betrokken wordt. In zulke gevallen gebeurt het dat iemand geschorst wordt uit de groep of tijdelijk niet meer naar de Chiro komt. Maar ook dat proberen we altijd vanuit het groepsperspectief te bekijken. Een slachtoffer heeft er meestal geen baat bij dat iedereen weet wat er gebeurd is. 
Verder helpen wij ook bij psychisch welzijn, als je je zorgen maakt over iemand in de groep. Zo krijgen wij bijvoorbeeld vragen over leden die zichzelf krassen. Hoe ga je daar als leiding mee om? Wat doe je daarmee op bivak? Je wilt dat uiteraard verzorgen, maar het is ook belangrijk dat je met de persoon in kwestie babbelt en vraagt hoe je ervoor kan zorgen dat die persoon zich beter voelt op kamp. In zulke gevallen beschermen we ook de leiding, zodat die extra zorg wel geboden kan worden, maar zodat dat ook in verhouding is met de draagkracht van die leiding. 

“Praat met elkaar, dat is het allerbelangrijkste”

Dubbelpunt: Nog een laatste vraag: hebben jullie nog tips over hoe je in een Chirogroep kan omgaan met elkaar? 
Ina: Praten. Ik denk dat dat echt wel belangrijk is. Je moet ook beseffen dat het niet altijd evident is om bepaalde dingen te benoemen of te vertellen hoe je je voelt. Daarvoor moet er een veilige sfeer zijn binnen de groep. Die creëer je door te luisteren naar elkaar en te aanvaarden wat de andere zegt, zonder dat dat dan verkeerd overkomt. 

Bedankt voor het interview, Ina en Els! 

Wat kan je doen als je zelf ergens mee zit of als je vragen hebt over integriteit binnen de Chiro? 

• Lees onze tips online: chiro.be/omgaan-met-elkaar-in-je-chirogroep 
• Meer informatie over de API’s vind je via: chiro.be/aanspreekpunt-integriteit-api
• Op die pagina vind je ook een link om een klank door te geven aan de API’s of een vraag te stellen. Bellen kan naar 03-231 07 95.