Lokalen energiezuiniger maken
Lokalen energiezuiniger maken
Uit het lokalenonderzoek van 2022 blijkt dat het niet zo goed gaat met de Chirolokalen. En een van de grote werkpunten is het energiezuiniger maken van de jeugdlokalen. Voor onze planeet én voor jullie rekeningen.
Er komt enorm veel bij kijken als je Chirolokalen energiezuiniger wil maken, maar laat je niet afschrikken en weet dat alle beetjes helpen.
Hier vind je een klein overzicht van wat we op deze pagina behandelen:
1. Meten is weten: om te weten of je lokaal energiezuiniger geworden is, moet je eerst weten waar en wanneer je nu hoeveel verbruikt.
2. Maatregelen op korte termijn: kleine aanpassingen in je lokaal die geen grote investeringen vragen en je snel kan invoeren.
3. Maatregelen op lange termijn: grote structurele aanpassingen die tijd en grotere investeringen vragen.
4. Financiën: hoe kan je bijhouden hoeveel je betaalt voor energie? Wat als je de rekening niet meer kan betalen?
5. Durf te vragen: waar en bij wie kan je terecht om je te ondersteunen in het energiezuiniger maken van je lokaal?
1. Meten is weten
Om een correcte inschatting te maken van welke maatregelen voor jullie zullen werken, moet je eigenlijk weten hoe energiezuinig jullie lokalen nu zijn. Daarvoor kan je het volgende onderzoeken:
- Hoeveel verbruiken jullie? Per maand, per jaar, enz.
- Wanneer verbruiken jullie het meest? Zijn er maanden dat jullie meer verbruiken? Verbruiken jullie het meest in het weekend? Hoe hoog is het verbruik als jullie er niet zijn?
- Wat verbruikt het meeste in jullie lokaal? Is het de oude frigo in de keuken? De lichten in het toilet die altijd blijven branden?
Er bestaan verschillende manieren om zo'n startmeting uit te voeren. Wij lijsten er een aantal voor jullie op.
Afrekeningen voorbije jaren
Veel energieleveranciers voorzien een online platform waarop je kan inloggen en waar je je verbruik van de voorbije jaren/maanden/weken/dagen kan zien. Dat kan jullie helpen om daar trends in te vinden:
- Is jullie verbruik de laatste maanden omhoog gegaan?
- Wat zijn de piekmomenten in jullie verbruik?
Je kunt ze achteraf ook gebruiken om de nieuwe energiezuinige maatregelen te evalueren: verbruiken we nu echt minder?
Checklist Pulse
Pulse ontwikkelde een checklist die jou helpt het energieverbruik van jouw jeugdwerklokaal onder de loep te nemen.
De vragen geven aan waar je op moet letten. Ze tonen je wat goed gaat en waar er nog werk aan de winkel is.
Helemaal check? Zet een vinkje in het vakje links in de kantlijn. Waar de vakjes nog niet aangevinkt zijn, kan je zien waar er opvolging nodig is.
Energiecoaching/-scan
Pulse biedt gratis energiecoaching aan. Dan komt er een specialist bij je langs om je infrastructuur te bekijken. De coach geeft je concrete tips voor energiezuinig gebruik van de infrastructuur en zegt je welke snelle en betaalbare maatregelen je meteen kan treffen. Het is dus vooral gericht op quick wins.
Beschikken jullie over een eigen lokaal en heb je een vzw die instaat voor het gebouw? Dan kan je je hier aanmelden.
Slimme stopcontacten
Je kan slimme stopcontacten met een verbruiksmeter kopen. Die plaats je dan tussen het stopcontact in de muur en een elektrisch apparaat. Zo kan je bekijken hoeveel je apparaten exact verbruiken.
VRT schreef een artikel over de kosten van je apparaten en hoe je berekent hoeveel jouw apparaten je op jaarbasis kosten.
Verlichting
Neem alle verlichting in jullie lokaal eens onder de loep en bekijk of er geen energiezuiniger alternatief bestaat. Het kan financieel voordeliger zijn om nu te investeren in nieuwe lampen, in plaats van te wachten tot de huidige lampen niet meer werken.
Milieu Centraal zet alle energiezuinige lampen op een rij en helpt met het zoeken naar de juiste ledlamp.
Natuurlijk is de meest energiezuinige lamp nog altijd de zon. Zorg er dus voor dat jullie daar optimaal gebruik van kunnen maken. Doe de gordijnen open, plak de ramen niet af, enz.
Verwarming
Door bewust om te gaan met jullie verwarming kan je heel wat verbruik uitsparen, maar dit wil zeker niet zeggen dat jullie heel de winter in de kou moeten zitten.
- Verwarm enkel de ruimtes waar jullie voor langere tijd bezig zullen zijn en hou binnendeuren gesloten.
- Veel mensen in één ruimte doen de ruimte opwarmen. Kruip dus gezellig samen.
- Zet de verwarming een paar uur voor jullie naar huis gaan al uit. De warmte blijft nog even hangen.
- Zorg ervoor dat er niets op of tegen je verwarming staat.
- CJT heeft een aantal richtlijnen opgesteld om de te verwarmen temperatuur te bepalen:
- 18-19° in ruimtes waar er rustige activiteiten doorgaan
- 15-17° in actieve speelruimtes
Koelen en vriezen
Koelkasten en diepvriezers zijn grote energieverbruikers. Goed onderhouden en energiezuinige apparaten kunnen dus het verschil maken. Daardoor is het soms financieel voordeliger om niet voor de oude gratis koelkast van de grootouders te gaan, maar een energiezuinig model aan te kopen.
Het begint met de vraag te stellen: wanneer staan onze koelkasten en vriezers aan en waarom?
- Een koelkast hoeft geen hele week aan te staan om enkel in het weekend drank te koelen.
- Koelkasten en diepvriezers verbruiken minder energie als ze goed gevuld zijn. Een bijna lege koelkast kan je dus beter uit zetten.
- In de winter kan je ook dingen buiten zetten om te koelen bij lage buitentemperaturen.
Ook het onderhoud van de koelkast en vriezer is belangrijk:
- Zorg ervoor dat de warmtewisselaar (rooster aan de achterkant) stofvrij is.
- Zorg ervoor dat de deur goed sluit en er dus geen kou kan ontsnappen.
- Maar de diepvries regelmatig ijsvrij. Komt het ijs snel terug, dan sluit je deur waarschijnlijk niet goed af.
Sluimerverbruik
Sluimerverbruik verwijst naar de energie die je toestellen verbruiken wanneer je ze niet aan het gebruiken bent, gewoon doordat ze nog in het stopcontact zitten.
Je kan slimme stopcontacten met verbruiksmeters gebruiken om sluimerverbruik op te sporen. Maar we raden je aan om alle elektrische toestellen die je niet aan het gebruiken bent uit het stopcontact te halen (bv. koffiezet, gsm-laders, radio, televisie,...). Niet alleen is dat beter voor het klimaat en je energierekening, maar ook voor de brandveiligheid.
Je kan je apparaten in een verdeelstekker met een schakelaar steken. Zo moet je niet telkens alle apparaten apart in het stopcontact steken, maar kan je die ene schakelaar aan en uit zetten.
Sensibiliseren
Jullie zullen samen voor energiezuiniger lokalen moeten zorgen. Je kan daar niet alleen aan werken, maar hebt heel de groep nodig. Van de jongste tot de oudste!
- Bespreek jullie energieverbruik op jullie leidingskring.
- Zorg ervoor dat de leden ook weten waarom het zo belangrijk is een energiezuinig lokaal te hebben. Je kan er voor hen een spel of uitdaging van maken. Bv. elke keer dat ze hun lokaal goed achterlaten (ramen dicht, lichten uit, verwarming uit, enz.) verdienen ze punten die ze op andere momenten kunnen inzetten.
- Maak een checklist voor het openen en afsluiten van de lokalen.
- Duid een lokaalverantwoordelijke aan die ervoor zorgt dat alle maatregelen gevolgd worden. Door die rol regelmatig door te geven, wordt het een breder gedragen verantwoordelijkheid.
Huren en verhuren
Als je je lokaal verhuurt, is het belangrijk om je huurders te sensibiliseren rond energiezuinig zijn. Zorg ervoor dat ze niet heel de dag de verwarming aan laten staan, alle lichten laten branden, enzovoort.
Bijkomend is het ook goed je contract regelmatig te updaten en ervoor te zorgen dat je huurprijs nog altijd alle kosten dekt. Stel dat je achteraf een afrekening voor het energieverbruik wilt bezorgen, zorg er dan voor dat dat correct opgenomen staat in de huurovereenkomst. Meer info.
Gaan jullie zelf op weekend, bijvoorbeeld met de leiding, wees dan even milieubewust als in jullie eigen lokalen.
Het CJT stelde een aantal energietips op rond het huren en verhuren van jeugdlokalen. Die verschillen niet veel van de maatregelen die we hierboven al bespraken, maar zijn extra toegespitst op overnachtingen en zelfkook.
Isoleren, isoleren, isoleren!
Uit het lokalenonderzoek van 2022 blijkt dat slechts een op de vier jeugdlokalen voldoende geïsoleerd is. Wil je investeren in je lokaal, dan is isoleren vaak de eerste stap. Door goed te isoleren moet je minder energie verbruiken bij het verwarmen.
Is isoleren nog een stap te ver? Bekijk dan al of er kieren zijn die je kan vullen, hang gordijnen voor de ramen, zorg voor een windstopper onder de deuren, enz.
Zonnepanelen
Bij het renoveren of bouwen van je lokaal kan je al eens nadenken over duurzame energiebronnen. De meest gekende is natuurlijk het gebruik van zonnepanelen. Veel Chirolokalen hebben platte daken waar plaats genoeg is voor zonnepanelen.
Maar zonnepanelen zijn heel duur en niet alle groepen kunnen die zelf betalen. Daarom kan je zonnepanelen leggen via burgerparticipatie. Daarbij installeren anderen mensen hun zonnepanelen bij jullie, maar kunnen jullie wel meegenieten van de voordelen. Meer info.
Water en verwarming
Veel groepen verwarmen op aardgas of mazout, maar daar bestaan energiezuiniger alternatieven voor, zoals warmtepompen. Een algemene thermostaat plaatsen kan al grote verschillen maken.
Niet alleen ruimtes, ook water moet verwarmd worden. Hebben jullie een groot warmwaterverbruik? Overweeg dan een zonneboiler. Meer info.
Er bestaan ook collectieve warmte-oplossingen. Dat zijn vooral warmtenetten die via een netwerk van leidingen warmte uit een of meerdere centrale warmtebronnen naar meerdere warmteverbruikers brengen. Ga na of jullie een warmtenet in de buurt hebben: inspiratiekaartwarmtezonering.be.
4. Financiën
Investeringen in energiezuinige lokale kosten natuurlijk heel wat geld. En wat als die energie-afrekening komt en die toch veel hoger is dan verwacht?
Geld om te bouwen en verbouwen:
- Je kan kasactiviteiten organiseren. Hou daarbij rekening met onze richtlijnen voor kasactiviteiten en verkoop.
- Je kan eens informeren bij je lokaal bestuur of zij daar iets in kunnen betekenen.
- Het departement Cultuur, Jeugd en Media maakte een subsidiewijzer. Bekijk of jullie in aanmerking komen.
- Denk eens na over gedeeld ruimtegebruik. Misschien is er een andere vereniging of organisatie in jouw buurt op zoek naar lokalen. Dan kunnen jullie de lokalen en de kosten delen. Meer info.
- Op jeugdlokalen.be staan er tips om inkomsten te genereren buiten de reguliere werking).
Energiecontracten:
- Geef regelmatig je meterstanden door aan je energieleverancier. Zo krijg je zicht op jullie verbruik en kan je je voorschot aanpassen. Op die manier betaal je in de loop van het jaar misschien iets meer dan normaal, maar kom je niet voor verrassingen te staan aan het einde van het jaar.
- Bekijk of jullie wel het voordeligste tarief betalen. Je kan gemakkelijk prijzen vergelijken op vtest.vreg.be.
Kan je je factuur niet meer betalen?
Neem dan onmiddellijk contact op met je energieleverancier. Samen kunnen jullie naar een oplossing zoeken. Betaal liever telkens een klein deel van de factuur dan enkele facturen volledig en andere niet. Zo toon je aan de verschillende energieleveranciers dat je je best doet om als vereniging je verbruikskosten terug te betalen.
Het lidgeld doen stijgen lijkt een gemakkelijke oplossing, al is die niet zonder consequenties. Ook ouders van leden krijgen een hogere energiefactuur. Door het lidgeld op te trekken, dreig je je meer kwetsbare leden uit te sluiten. Probeer eerst alle andere alternatieve pistes:
- Je kan kasactiviteiten organiseren. Hou daarbij rekening met onze richtlijnen voor kasactiviteiten en verkoop.
- Leg je oor te luisteren bij je lokaal netwerk. Ga in gesprek met je lokaal bestuur, de eigenaar of verhuurder van je lokaal, je vzw (als je die hebt), je energieleverancier, enz. en bekijk samen wat er mogelijk is.
- In sommige gemeenten helpt het lokaal bestuur al met energierekeningen. Bekijk of jouw gemeente daar al bij is.
- Denk eens na over gedeeld ruimtegebruik. Misschien is er een andere vereniging of organisatie in jouw buurt op zoek naar lokalen. Dan kunnen jullie de lokalen en de kosten delen. Meer info.
- Breng de financiële situatie van je groep in kaart. Meer info.
- Mail naar info@chiro.be en we bekijken samen hoe we je kunnen bijstaan.
5. Durf te vragen!
Er komt enorm veel bij kijken als je lokalen energiezuinig wil maken. Bij veel vrijwilligers komt dat bovendien nog boven op de andere taken (leiding, groepsleiding, enz.) die ze hebben binnen hun vrijwillig engagement. Daarom is het nodig om hulp te vragen. Als Chirogroep bouw je een groot netwerk aan sympathisanten op. Durf hen om hulp te vragen. Denk maar aan:
- VB's
- Oudere leden
- Oud-leiding
- Ouders en grootouders (bv. een technische ouderploeg die af en toe komt helpen klussen)
- Nonkels en tantes
- Je lokaal bestuur
- De jeugddienst
- ...
En wij als Chirojeugd Vlaanderen staan natuurlijk ook altijd klaar om jullie bij te staan. Heb je vragen? Mail dan naar info@chiro.be.
