Beste minister Dalle,

Met veel vreugde lazen we in De Morgen (28/10/2020) dat u samen met minister Somers 1,6 miljoen euro vrijmaakt voor meer diversiteit in het jeugdwerk. Dat kunnen we alleen maar toejuichen en we hopen dat deze oproep tal van jeugdwerkorganisaties – net als ons – aanzet om na te denken hoe die extra middelen zinvol en efficiënt kunnen ingezet worden. 

Inclusief versus doelgroepspecifiek: niet ‘of’ maar ‘en’

Een project met verbindingsambassadeurs opzetten, is een sterk idee.  Verbindingsambassadeurs of brugpersonen zijn een enorme meerwaarde, dat merken wij intern bij projecten zoals “Iedereen Mee Op Kamp”, waar lokale Chirogroepen samenwerkingen aangaan met doelgroepspecifieke organisaties in hun buurt. Een externe kracht die zo’n samenwerking faciliteert, is een zegen. Groepen zijn na zo’n succeservaring veel meer geneigd om actief aan inclusie te werken, leert ons eigen diversiteitsonderzoek ons. 

Maar als Chiro willen we een kanttekening maken. We lezen in het artikel dat een inclusieve aanpak tegenover een doelgroepgerichte aanpak wordt gezet. We hopen dat u in uw ideaalbeeld van het jeugdwerk – net als wij – belang hecht aan beide benaderingen. Een divers jeugdwerklandschap is er één waar doelgroepspecifieke organisaties én inclusieve organisaties de (financiële) ruimte krijgen om zich via samenwerking én via een eigen werking te ontwikkelen en aan diversiteit te werken. De meest geslaagde projecten komen overigens meestal vanuit samenwerkingen tussen deze twee jeugdwerkvormen: iedere organisatie vanuit haar kracht en focus. Zo lanceert de Chiro in samenwerking met JES een animatorcursus gericht op animatoren uit Brussel, waarbij de sterktes van Chiro en JES gecombineerd worden. Ook onze samenwerking met Uit De Marge voor het project ‘Racisme in het jeugdwerk’ en het netwerk dat we in Borgerhout uitbouwen met doelgroepspecifieke organisaties, zijn mooie voorbeelden van hoe beide benaderingen van diversiteit elkaar uitdagen en naar een hoger niveau tillen.

Projecten zijn super, structurele investeringen ‘superder’!

In het krantenartikel wordt het Mechelse voorbeeld aangekaart. In Mechelen gebeuren mooie dingen, maar zij zijn al lang niet meer de uitzondering. We nodigen u uit om te komen kijken naar hoe onze werkingen in de grootsteden halalvoedsel al lang geen issue meer vinden, hoe vele jongeren met een beperking volwaardig deel uitmaken van een afdeling of leidingsploeg, hoe Chirogroepen over gans Vlaanderen structureel samenwerken met vluchtelingencentra, armoedeorganisaties of OCMW’s. Projectmatige prikkels zijn hierbij vaak de motor geweest. Maar de duurzaamheid van deze successen konden we enkel bereiken doordat we als beweging de keuze maakten om diversiteit de voorbije jaren bovenaan onze agenda te plaatsen. Eigenlijk is het zelfs eerder een evidentie dan een keuze want het streven naar ‘een afspiegeling zijn van de buurt’ maakt deel uit van ons DNA, onze Chirodroom. Daarom zetten we hier verder op in tijdens de komende beleidsperiode door het thema diversiteit als een rode draad doorheen alle lagen en facetten van onze organisatie te weven.

Het is daarom dat wij pleiten om, naast projectmatig, ook structureel te (blijven) investeren in diversiteit zodat jeugdwerkorganisaties sterker aangemoedigd worden om die diversiteitsbril te verankeren in hun dagelijkse werking. Projecten zorgen voor een succeservaring, maar dat alleen is niet genoeg. Om van diversiteit écht werk te maken, is er nood aan kennis, vorming en begeleiding op maat, leert ons diversiteitsonderzoek ons. Zo zien we bijvoorbeeld duidelijke verbanden tussen het volgen van vorming en het laagdrempelig aan de slag willen gaan in de eigen ploeg. Om dat te bewerkstelligen, en optimaal gebruik te maken van zo’n momentum, zijn structurele diversiteitsmiddelen nodig. Het komende jaar 2021 is dan ook een uitgelezen kans om, bij de bespreking van de beleidsnota’s van alle jeugdwerkorganisaties, alle structurele initiatieven rond diversiteit een extra duwtje in de rug te geven.

Stappen in de goede richting

We voerden dit jaar een diversiteitsonderzoek bij onze Chirogroepen, om te kunnen weten waarover we spreken. Dat deden we in samenwerking met Odisee Hogeschool. Hoewel er nog een lange weg is om aan te timmeren, tonen de resultaten aan hoe waardevol een structurele aanpak rond diversiteit kan zijn. De realiteit die daaruit blijkt, nuanceert ook de hardnekkige perceptie dat de jeugdbeweging een zaak is voor de mainstream, witte middenklasse. Het percentage kinderen en jongeren met een migratie-achtergrond is inderdaad vaak geen afspiegeling van de buurt. Bij 1 op de 5 Chirogroepen is dit wél gelijklopend qua etniciteit. Vooral in de stad gaan we er enorm op vooruit. Wat ons betreft is dit geen dikke buis, maar een eerste succesvolle horde die we hebben genomen.
Diversiteit is bovendien – zoals u terecht aanhaalt – meer dan migratie-achtergrond. Op vlak van armoede, gezinscontext, mentale of fysieke beperking en gender & seksualiteit scoren de meeste Chirogroepen goed wanneer we naar de leden kijken. Bij inclusie binnen leidingsploegen liggen wel nog stevige uitdagingen. Vanuit die wetenschap organiseren wij projecten zoals “Leiding Op Maat”, waarbij we duurzame trajecten aangaan met jongeren met een beperking en hun leidingsploeg.

Specifiek wat armoede en financiële drempels betreft, vinden zowel leiding als ouders het belangrijk dat Chirogroepen hun best doen om die drempel zo laag mogelijk te houden en oplossingen aan te reiken voor eventuele problemen. We zien enorm veel Chirogroepen interne solidariteitssystemen opzetten. Ze werken samen met UiTPAS, hebben afbetalingsplannen, passen kortingen toe of organiseren activiteiten om te compenseren wat ouders niet aan lid- en kampgeld kunnen betalen. De helft van onze leiding geeft aan dat ze actief inzetten om financiële drempels op die manier te verlagen. Dat is een enorm engagement.

Kortom: ja, we beamen dat jeugdbewegingen (en het bredere jeugdwerk) niet mogen achteroverleunen qua diversiteit. En we verwelkomen alle stimulansen (zowel projectmatig als structureel) vanuit de overheid. Maar tegelijkertijd vragen we ook erkenning voor het feit dat we al geruime tijd en op een goede manier uit de startblokken zijn. Ons diversiteitsonderzoek leert ons dat een overgrote meerderheid van de Chiroleiding vindt dat kinderen en jongeren met bepaalde diversiteitskenmerken een plek moeten krijgen in de Chiro. Zij staan open voor inclusie, en vinden dat je van een Chirogroep zin voor toegankelijkheid mag verwachten. Ze zijn er ook van overtuigd dat een Chirogroep het verschil kan maken voor kinderen en jongeren met een kwetsbare achtergrond. Die mindset verkrijgen binnen een jeugdbeweging van 113.000 kinderen en jongeren vinden we, zonder naïviteit of zelfingenomenheid, al een prestatie waar we fier op mogen zijn. Het motiveert ons om verder te gaan. Daarom leggen we via onze beleidsnota, en onderbouwd vanuit ons eigen diversiteitsonderzoek, structurele plannen voor om de race rond diversiteit verder te zetten. Het lijkt ons boeiend om deze plannen samen met u verder te bespreken en te verfijnen.

We zijn er van overtuigd dat we in de kern eenzelfde visie delen op diversiteit. Laat ons daarom samen óók focussen op het goede werk dat al geleverd is, zonder de uitdagingen onbenoemd te laten. En blijf dit structureel aanmoedigen, aanvullend op lopende en nieuwe projecten. Alleen zo kunnen we het oude beeld van de jeugdbeweging van ons afgooien en elke vorm van selffulfilling prophecy vermijden. 

Met divers-jeugdige groeten,
De Chiro

Yves Tits - inhoudelijk coördinator Chirojeugd Vlaanderen
Annelies Van der Maat, Tina Schuermans, Tom Van Hout, Wouter Bridts – voorzitters Chirojeugd Vlaanderen